FOTONIEUWS

Omstanders: wegkijken of ingrijpen? - Symposium Nat. Mon. Kamp Vught - NMKV - 26 november 2015

*De uitgave van een boek van historicus Boyd van Dijk in 2013 blijft in Vught de gemoederen bezig houden, maar stonden de Vughtenaren inderdaad onverschillig tegenover het concentratiekamp Herzogenbusch? Bert Oomen schreef er boek over en het Nationaal Monument Kamp Vught -bestaat nu 25 jaar- wijddde er op 26 november een symposium aan met de titel Omstanders: wegkijken of ingrijpen?
De deelnemers aan de dag werden welkom geheten door de directeur van dit tot museum verbouwde concentratiekamp Jeroen van den Eijnde. Er waren lezingen over het begrip Omstanders door Bart van der Boom en Ido de Haan, het debat tussen hen werd geleid door dagvoorzitter Clairy Polak. Plaats van handeling was langoed Huize Bergen in Vught.
*De workshops waren 's middags (thema's en begeleider)
– Burgerhulpverlening – drs. Inger Schaap (historica, werkt aan een boek over burgerhulpverlening in Vught)
– Een psychologische benadering van de omstander – dr. Gerrit Breeuwsma (ontwikkelingspsycholoog en universitair docent RU Groningen)
– De omstander in het geschiedenisonderwijs – dr. Ido Abram (educatie-expert)
– De omstander in de actualiteit, met name gericht op Srebrenica – dr. Wichert ten Have (historicus en oud-directeur van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies)
– Autoriteiten in oorlogstijd – dr. Guus Meershoek (politicoloog, co-auteur ‘In de frontlinie’, 2014)

*Daarna was er een gesprek met Maria van Beurden Cahn (historica en educatie-specialist, oa NIOD) en Bert Oomen olv Clairy Polak die vaststelde dat de Vughtenaren niet goed aan het kamp verdiend hebben, mogelijk alleen een enkele makelaar en een loodgieter. Bert Oomen was boos over het boek van Van Dijk en schreef daarom een reactie, dat werd een boek. De mensen toen waren gezagsgetrouw, niet assertief zoals nu. Ze waren gericht op de familie en wisten niet wat te doen, pas bij de kindertransporten zagen "de familie" aangetast en kwamen de protesten. Ook Maria van Beurden Cahn sprak over de kindertransporten, toen de mensen protesteerden wat gebeurde er toen? De uitspraken van Van Dijk lijken niet gebaseerd op wat hij in het boek schrijft, hij zou ze veel meer moeten nuanceren.
Clairy Polak vroeg of Van Dijk te weinig empathie in zijn boek gelegd heeft, Bert Oomen meende dat er meer empathie met de slachtoffers maar ook met de omstanders in gemogen had. Maria van Beurden Cahn memoreerde dat David Koker in zijn Dagboek uit Vught schrijft dat hij de mensen tijdens zijn transport van het station naar het kamp had zien wegkijken en dat dat negeren het ergste was. Zij vindt niet dat Van Dijk gefaald heeft met zijn boek maar dat er meer studies over omstanders moeten komen, op wetenschappelijk niveau dan. Bert Oomen stelde vast dat de hulpverlening aan de gevangenen in het kamp wel door ging en dat Van Dijk door selectief te citeren aan een beetje sensatie gedaan heeft en mensen in een kwaad daglicht gesteld heeft.
Clairy Polak vroeg zich af wat een burger vermag die in de buurt van een concentratiekamp woont. Bert Oomen onderscheidde drie groepen, de protesteerders, de redders (stille helpers), de verzetsmensen maar die waren er maar weinig. Precieze cijfers zijn niet bekend. (*)
Er was ook de vraag of er in het onderwijs nog wel (voldoende) aandacht aan WOII en de holocaust gegeven wordt. Door de onderwijsveranderingen gebeurt dat steeds minder. Op de zgn sociale media zijn geschiedenisdocenten wel erg actief over deze onderwerpen. 
*De middag werd afgesloten door een Engelstalige lezing van Helen Whatmore over wat er met de kampen na de oorlog gebeurde. Deze 'nalatenschap' werd soms pas laat in een een herdenkingsplek omgezet. Maar in Vught bezocht koningin Wilhelmina het voormalige kamp en de fusilladeplaats en merkte daarbij op dat het eenvoudige houten kruis door een Vughtenaar daar geplaatst er voor eeuwig moest blijven staan. In '51 kwam er het gedenkteken. In Natzweiler pas in 1960. In Neuengamme kwam in '53 een eerste gedenkteken en dat in 1965 vergroot werd (een obelisk van 27 meter) en uitgebreid met een beeld. Het gebruik van de voormailge kampen als gevangenis of de pogingen het verleden helemaal af te breken hebben zeker tot die vertraging geleid.
In het gemeentehuis van Vught is een plaquette en een raam geschonken door voormalige Belgische gevangenen.
*Jeroen van den Eijnde kondigde tot slot een boek aan over wat moed is en over moedige mensen, de "omstanders" krijgen daarin ook een plaats. Hij gaf Clairy Polak en de andere sprekers bloemen. Clairy Polak kreeg van Marc Verbeek nog het boek van Max Cahen  "In vrede en vriendschap. Sholoum vereinchous, een kleine kroniek van de vooroorlogse joodse gemeenschap in 's-Hertogenbosch."
zie ook oktober 2014 voor foto's van de boekpresentatie van Bert Oomen - Ze bouwen daarginds een concentratiekamp, en van het boek van Max Cahen.
zie ook de foto's van NMKV, barak 1b, genieterrein, fusilladeplaats zomer 2016
voor info Nationaal Monument Kamp Vught

©2015 Gerard Monté

 

Van het nabijgelegen dorp Haaren en de gevangenis die de Duitsers er in het voormalig semenarie hadden voor oa verzetsmensen is bekend dat er veel voor de gevangenen gedaan werd, oa voedsel gesmokkeld. Ook in Vught gebeurde dat.

zie ook Gedenkplaats Haaren in 2015 - voor info kamp Haaren

©2015 Gerard Monté