FOTONIEUWS

Hoekpand Markt-Hinthamerpromenade ingestort tijdens verbouwing Pearle - 27 februari 2016
+ 17/12/2018 weghalen van de banier met het gedicht over het instorten van het gebouw
+ 8/1/2019 overdracht van het vaandel en flyers aan het Stadsarchief
met de tekst van het gedicht

-27/2 Zaterdagavond rond tien voor elf is het pand van Pearle op de hoek van de Markt (31) en Hinthamerpromenade ingestort. Bouwvakkers waren tot tien uur bezig geweest met het strippen van het pand voor een verbouwing, er werden steeds grote platen naar beneden gegooid. Op beelden van de beveiligingscamera van apotheek Albers aan de overkant van de promenade is te zien dat de gevel aan die kant gewoon omvalt en dat er niemand liep. Een enorme stofwolk stoof de markt op richting het beeld van Jeroen Bosch en van de stellage waar medewerkers van Beamer Systems bezig waren met proefdraaien van de projecties voor het Jeroen Bosch-jaar die vrijdag 4 maart zou moeten beginnen. Jeroen Bosch woonde als kind in het pand (nu De kleine winst) naast de ingestorte panden.
Er zijn geen gewonden gevallen want de bovenverdiepingen waren niet bewoond. Voor de zekerheid werd er nog wel met honden gezocht. Ook boven De kleine winst woont niemand, maar de bewoonster van het pand daarnaast (Inden witten Helm) mocht haar huis niet meer terug in. Zij zal volgens burgemeester Rombouts de nacht bij familie of kennissen door moeten brengen. Naast de burgemeester kwamen ook drie wethouders zich op de hoogte stellen, Van Olden, Hoskam en Van Son.
Aan de andere kant (Hinthamerpromenade) grensde het gebouw (eigenlijk twee panden met doorgebroken tussenmuren) aan het gebouw van Febo waarvan de zijmuur gedeeltelijk verdwenen is.
Met een hoogwerker werd een eerste inspectie van het pand en de omstaande panden gedaan. De lampen van de projectiestellage lichtten de hulpdiensten bij. 's Middags waren er van die stellage en omgeving nog foto's gemaakt waarop het ingestorte gebouw nog te zien is.
De foto's van het instorten zelf zijn gemaakt door Claire van Nunen ( website ). Ook enkele stills uit de film van de bewakingscamera van apotheek Albers aan de overkant van de Hinthamerpromenade.
Dit oorspronkelijk zeventiende-eeuwse hoekpand was vroeger café Tivoli met de reclame voor Nescafé op het dak (stadsarchieffoto uit 1955) en ook van de RVS (man-vrouw-paraplu). Het bekende schilderij van De lakenmarkt, in het Noordbrabants Museum, toont de markt met een aantal panden maar die zijn gezien vanuit ongeveer de kant van de ingestorte hoek, die niet te zien is op dit werk. zie ook het puthuis.

- 28/2 foto's van overdag van de ravage na de instorting, bij De kleine winst was een scheur in het plafond te zien.
- 29/2 De panden van Febo en De kleine winst moeten eerst gestut worden voordat het puin geruimd kan worden. Ook moet onderzoek naar de oorzaak van het instorten gedaan worden. De Jeroen Bosch-lichtshow die op de panden van de Markt vanaf 4 maart geprojecteerd zou worden is uitgesteld naar een nader te bepalen datum. De foto is een Bosch500-foto van een repetitie.
- 1/3 Uit het persbericht van de gemeente:

>Pand Hinthamerstraat 35, Maandag is in opdracht van de gemeente nader onderzoek gedaan door Goudstikker - de Vries naar de technische staat van de aangrenzende panden aan de Marktzijde en Hinthamerstraat. Daarbij is vastgesteld dat aan de Marktzijde de staat van het pand goed is. Dat gaat dan om De Kleine Winst.
Voor het pand aan de Hinthamerstraat 35 zijn uit voorzorg technische maatregelen nodig. Dat betekent dat de voorgevel van het pand zal worden gestut om verdere schade te voorkomen en om het opruimen van het puin en het uitvoeren van de herstelwerkzaamheden veilig te kunnen uitvoeren. Het werk aan het pand aan Hinthamerstraat 35 wordt vanmiddag uitgevoerd door aannemer van den Bouwhuijsen uit Rosmalen. Hiervoor worden voor het pand twee containers op elkaar geplaatst. En komt er een constructie op deze containers. Hiermee wordt de gevel volledig gestabiliseerd.
Onderzoek naar oorzaak van de instorting, Vandaag is besloten opdracht te geven aan extern onderzoeksbureau BouwQ om technisch onderzoek uit te voeren naar de mogelijke oorzaak van de instorting. Dit betreft een onderzoek naar alle bouwtechnische aspecten. De gemeente heeft de afgelopen dagen al de nodige gegevens verkregen. Dit wordt betrokken bij het onderzoek. Het bureau BouwQ is TIS-gecertificeerd (Technical Inspection Service). Ingenieursbureau Goudstikker – de Vries stelt vervolgens het opruimplan op en de wijze van opruimen.<

foto's van de containters en de constructie die het pand van Febo stutten.
- 2/3 een paar klein bouwcontainers zijn bij het ingestorte pand gezet en het hekwerk is verzwaard met enkele betonblokken om omwaaien te voorkomen.
- 3/3 Gevonden brillen waren aan het hek gehangen, passanten namen er mee.
- 4/3 Volgens een bericht van de gemeente gaat de optocht op 6/6 niet heel de Markt rond maar tussen het puthuis en de horecagelegenheden door naar de Marktstraat. Het pand van Febo (HHstraat 3-5) is aan de buitenkant gestut en komende week wordt het aan de binnenkant gestut. Eind van de week kunnen de containers aan de voorkant dan weer weg.
Er is geen asbest geconstateerd, het puin blijft liggen om het onderzoek naar de oorzaak mogelijk te maken.
- 7/3 Een carnvalsbrillenverkoper heeft een quasimedelevenbericht aan het hekwerk gehangen. Pearle heeft een mededeling over bestellingen, afspraken etc.; de klantenservice is bereikbaar onder 0800 - 274 5000. Bij Febo is gewerkt aan een stutconstructie van binnenuit.
- 12/3 Den Bosch heeft er een toeristische attractie bij. Het gebouw van de Febo is van binnenuit gestut.
- 22/3 Er worden voorbereidende werkzaamheden gestart voor het opruimen van de restanten, er worden oa containers geplaatst voor het afvoeren van het puin. Tegelijk met het opruimen wordt gekeken naar de oorzaak van de instorting. Alle puin wordt daarom gelabeld om later te kunnen onderzoeken. Het opruimen zal zo'n 8 dagen gaan duren.
- 24/3 Met behulp van een hoogwerker wordt de achtermuur aan de kant van de Febo steen voor steen met de hand afgebroken.
- 28/3 Het puin wordt in witte zakken afgevoerd, elders wordt naar de oorzaak van het instorten gekeken. Woensdag 30 maart wordt een schoorsteenpijp verwijderd waarin hechtgebonden asbest zit (bron persbericht gemeente).
- 6/4 het leeggraven van de kelder achter in de hoek van het terrein.
- 9/4
- 27/4

+ 17/12/2018 weghalen van de banier met het gedicht over het instorten van het gebouw
De banier (of vaandel) met het gedicht - Bosch' oog 2016, implosie aan de Markt - van Ab Bertholet is op verzoek van de initiatiefnemers verwijderd. Het heeft er twee jaar gehangen en zijn werk gedaan, aldus Imke van Dillen.
Ze wil dat er beter voor deze plek gezorgd wordt want nu lijkt het wel een vuilstortplaats.
Toen het hek 's morgens vroeg even open was heeft ze op het bereikbare deel een vuilniszak vol troep weggehaald.
De hoogwerker die eerst kwam kon niet dicht genoeg bij de banier komen en daarom kwam 's middags de brandweer.
Het vaandel had de instemming van de gemeente en de eigenaresse van het pand, die begrip heeft voor het weer weghalen. Het medeleven van de Bosschenaren heeft ze gewaardeerd.
Imke van Dillen hoopt dat het weghalen een stimulans is voor een snellere ontwikkeling op deze plek.

De initiatiefnemers waren Imke van Dillen (initiatief bouwritueel),  Nelleke de Noo (illustratie), Ab Bertholet (gedicht),  Karin Jonkers (vormgeving), Verena Stuit en Beer Holthuis (support). Het banier of vaandel werd met een bijdrage uit het Wijk en Dorpsbudget / Binnenstad van de gemeente gerealiseerd. Imke van Dillen geeft de voorkeur aan de term vaandel want ze beschouwt deze groep als vaandeldragers voor deze plek op de markt.

+ 8/1/2019 overdracht van het vaandel en flyers aan het Stadsarchief

Het vaandel (of banier) heeft twee jaar gehangen aan de zijgevel van De kleine winst, boven de plek van de ingestorte gebouwen. Het is nu door Imke van Dillen geschonken aan het Stadsarchief waarmee het als het ware teruggegeven werd aan de stad die de plaatsing indertijd betaald en gefaciliteerd heeft. Stadsarchivaris Rolf Hage aanvaardde de schenking officieel door het tekenen van de overdrachtsformulieren.

Er wordt veel aan het Stadsarchief aangeboden maar lang niet alles kan worden aanvaard. Het Stadsarchief bewaart vooral (digitale) documenten, geluidsfragmenten en beeldmateriaal zoals films en foto's.
De aanvaarding van de banier kon omdat het een bijzonder tijdsdocument is dat tot het publiek domein behoort. En tot het cultureel-historische erfgoed. Overigens mag iedereen het vaandel komen bekijken, het is openbaar.
Het gaat over de geschiedenis van die plek en is niet alleen een voorwerp of iets bouwtechnisch of een zakelijk gegeven van de gemeente. Maar het geeft het (verdrietig en weemoedig) gevoel weer dat veel mensen en kunstenaars in het bijzonder hadden bij die plek. Vaandel en flyers zijn documentatie van de geschiedenis van die plek in het hart van de stad. En die wordt nu tot in de eeuwigheid bewaard in het Stadsarchief.

Imke van Dillen vertelde over het bouwritueel dat het ophangen van het vaandel was en dat vorm gaf aan een houvast, een sentiment dat heerst over die plek. Dat moest niet koud zijn maar een stem krijgen in beeldvorm. Rolf Hage: Door het vaandel werd het een soort bedevaartplek waar mensen in het Jeroen Bosch-jaar al speciaal naar kwamen kijken, met het vaandel als altaar.
De stofwolken bij het instorten en het feit dat de brandweer te hulp moest schieten bij het verwijderen van de banier deden Imke denken aan de grote stadsbrand (van 1463) die Jeroen Bosch in zijn jeugd gezien moet hebben. Jeroen woonde toen in het pand naast de ingestorte huizen.

Rolf Hage noemde de markt van toen een heel belangrijke plaats in de stad, het hart van de stad, met de put als navel, waar de leylijnen volgens de kortgeleden overleden architect Jan van der Eerden langs lopen. En de plaats van de ingestorte panden als een "bijnavel" aldus Rolf.
[Je zou kunnen zeggen dat het instorten een klein hartinfarct geweest is. GM]
Hij wilde ook graag de documentatie van het wordingsproces van het vaandel erbij hebben, van het overleg van de groep en de ontwerpen van de kunstenaars.
Rolf Hage meende dat de groep mee moet blijven kijken als er iets nieuws komt, ookal zijn ze geen hoeders van de plek meer zoals Imke dat noemde. Iemand anders moet het nu overnemen, de afgelopen twee jaar waren een overgangsperiode die de hoeders begeleid hebben om de schok en het trauma op te vangen. Iemand anders moet de zorg voor die plek overnemen, de eigenaresse mischien? Die heeft in ieder geval de plicht de panden terug te bouwen.

Overigens is het vaandel het langste archiefstuk dat het Stadsarchief nu heeft.


De tekst van het gedicht van Ab Bertholet

BOSCH' OOG 2016
(Implosie aan de Markt in 's-Hertogenbosch)

Waar je niet weet wat je ziet
Je je ogen niet kunt geloven
De camera
Van de apotheek
Van geen medicijn weet
Ook dan, juist dan
Zoek je als mens
Bijziend
Fronsend
Naar een verband
En geeft de opticiën
Even niet meer thuis

Een puinhoop
Van ingestort steen
Ligt als een loper
Uitgerold
Wie maar wil
Wie maar kan
Wie maar
Enige drang voelt
Kan met eigen blik
Zijn eigen verband
Construeren
Drukverband

Wat betekent dit?
Hoe komt dit?
Wat vertelt dit tafereel?
Wat de gebeurtenis?
Als voor een doek
Van Jheronimus
Kom je met wat je
Weet een eind
Totdat je je moet
Overgeven aan 't idee
Dat begrijpen alleen
Niet alles is

Dat altijd
De onbegrepen dimensie
Het begin is
Van iets nieuws
Zonder opticiën
Zijn we even blind
Maar een Bosch' Oog
Is geen Boos Oog
Een zoveelste nieuw begin
Dat verbindt
In een oneindig
Bosch' verband

(c) Ab Bertholet
4 maart 2016

voor de presentatie van de technische oorzaken van de instorting zie de aparte pagina van 21/7/2016
zie ook Bosch500 en ook Muziekspektakel Bosch500
©2016 Gerard Monté